Gwybodaeth bontio ar gyfer y Blynyddoedd Cynnar

Mae'n rhychwantu hyd yr amser y mae'n ei gymryd i blant wneud newid o'r fath o ymweliadau cyn mynediad ac ymgartrefu tan pan fydd eich plentyn wedi dod yn aelod hollol sefydledig o'r lleoliad newydd.

Drwy gymryd rhan mewn deialog adeiladol gyda rhieni yn gynnar, mae modd i ysgolion helpu teuluoedd i ragweld y sgiliau cymdeithasol, emosiynol a chorfforol y mae eu hangen i blant ffynnu yn yr ysgol. Bydd deialog reolaidd rhwng rhieni ac athrawon trwy gydol eu blwyddyn gyntaf yn helpu i ddelio ag unrhyw heriau efallai y bydd plant yn eu hwynebu i addasu i drefn yr ysgol a sicrhau dilyniant llyfn i addysg eu plant.

 Ym mhob achos bydd angen i blant ddehongli'r hyn sydd ei angen arnyn nhw ym mhob sefyllfa wahanol. Efallai bydd gan y lleoliad gofal plant, er enghraifft, ddisgwyliadau gwahanol o blant o ran arferion a rheolau a beth yw ymddygiad 'derbyniol' i rieni'r plentyn.

Pontio fertigol yw pontio sy'n golygu newid mawr i drefn pob dydd plentyn, er enghraifft, dechrau'r ysgol am y tro cyntaf. Serch hynny, mae pontio llorweddol hefyd yn llywio profiad plant o bontio fertigol ac efallai y bydd yn effeithio ar eu lles. Mae angen ystyried hyn yn ystod y broses ymsefydlu pan fo plant yn addasu i ba ymddygiad sy'n cael ei ddisgwyl ganddyn nhw ym mhob sefyllfa wahanol neu ar gyfer pob gweithgaredd a'r rheolau cysylltiedig (e.e. gwisgo ffedog wrth baentio, rhannu teganau wrth chwarae, eistedd i lawr i fwyta, ble i hongian cotiau ac ati). Os yw plentyn yn ansicr o reolau neu normau'r lleoliad/ysgol, efallai y bydd hyn yn eu hatal rhag cael mynediad at gyfleoedd dysgu.

Pontio effeithiol

Mae arfer da yn pwysleisio pwysigrwydd rheoli a chynllunio pontio'n ofalus gan ystyried anghenion plant a pharchu rhieni fel partneriaid wrth gefnogi dysgu a throsglwyddo plant. Mae pontio llwyddiannus yn ddibynnol ar ymrwymiad gan yr holl staff sy'n rhan o'r broses i ddatblygu systemau cyfathrebu effeithiol a phrotocolau rhannu gwybodaeth.

Mae trosglwyddiadau o'r ansawdd uchaf pan:

1. Mae'r prosesau a'r gweithdrefnau yn gefnogol ac yn gynhwysol

• mae pontio'n cael blaenoriaeth ac mae'r rheiny sy'n rheoli'r gwasanaethau a'r lleoliadau yma'n rhoi ystyriaeth arbennig i gyfnodau o bontio a datblygu ethos sy'n annog integreiddio plant a theuluoedd yn raddol gyda chefnogaeth.
• mae pontio'n cael ei weld fel proses, nid digwyddiad - mae cynllunio pontio wedi'i wreiddio trwy gydol ymarfer ac nid yn unig yn ystod wythnos benodol neu ar ddiwrnod penodol.
• dylid neilltuo digon o amser i gynllunio a sicrhau pontio llyfn ar gyfer paratoi staff/rhieni/plant; i staff gael mynediad i ddarllen a chymryd sylw o'r holl wybodaeth a gaiff ei rhoi gan rieni, gweithwyr proffesiynol eraill a lleoliadau blaenorol; ac amser i rannu gwybodaeth ac i nodi a chynllunio cymorth ychwanegol i deuluoedd.
• mae gwybodaeth yn cael ei rhannu'n rhagweithiol ac yn briodol gydag ac ymhlith sefydliadau partner.
• mae Canllawiau Llywodraeth Cymru ar ddiogelu plant yn cael eu dilyn bob amser ac mae pob ymarferydd yn gallu adnabod materion diogelu a phryd a phwy i'w cyfeirio atyn nhw.
• mae llwybr cydlynol o gefnogaeth sydd ar gael i rieni a phlant wedi'i fynegi'n glir.

2. Mae'r plentyn a'u teulu yn cael eu rhoi yng nghanol cynllunio pontio

• mae plant yn cael eu rhoi yng nghanol cynllunio pontio ac maen nhw'n cael eu trin fel unigolion, gan gydnabod eu hangen i deimlo'n ddiogel a hyderus ym mhob cam pontio;
• rydyn ni'n cydnabod y bydd rhai plant yn fwy agored i niwed nag eraill ar adegau pontio;
• mae anghenion penodol ac ychwanegol plant a theuluoedd yn cael eu cydnabod a'u cynllunio ar eu cyfer;
• mae anghenion plant a theuluoedd o wahanol grwpiau ethnig, diwylliannol a ffydd yn cael eu parchu;
• mae plant yn cael eu paratoi ar gyfer newid - mae'r plentyn yn fwy tebygol o deimlo'n ddiogel ac ymgartrefu'n haws i'r amgylchedd newydd pan fyddan nhw’n gyfarwydd â phobl, lleoedd a threfniadau. Bydd y plant y cael y cyfle i gwrdd â staff ac ymweld â lleoliadau a chymryd rhan mewn gweithgareddau yno
• dylid darparu deunydd ategol i roi mewnwelediad dyfnach i'r plentyn, fel gwybodaeth am oedolion pwysig yn eu bywyd; y ffyrdd gorau i'w cefnogi; beth maen nhw'n dysgu i'w wneud a beth sy'n eu poeni.

3. Mae perthnasau cadarnhaol yn cael eu sefydlu, ac mae'r holl oedolion sy'n ymwneud â'r plentyn a'r teulu yn cydweithio'n agos

• dylai pawb sy'n gweithio gyda phlant a theuluoedd fod â dealltwriaeth glir o'r broses bontio;
• mae pob oedolyn sy'n ymwneud â'r plentyn a'r teulu yn cydweithio'n agos ac yn sicrhau bod cyfathrebu effeithiol a pharhaus yn digwydd;
• mae yna weithdrefn glir ar gyfer rhannu gwybodaeth am blant a theuluoedd;
• mae cyfathrebu a phartneriaethau effeithiol yn cael eu datblygu gydag asiantaethau allanol;
• mae rhieni'n cymryd rhan lawn yn y broses drosglwyddo ac mae amser wedi'i neilltuo i ddatblygu perthnasoedd cefnogol cadarnhaol gyda rhieni a mynd i'r afael ag unrhyw bryderon sydd ganddyn nhw; a
• mae amrywiaeth o ddulliau'n cael eu defnyddio i gyfathrebu â rhieni

4. Mae'r amgylcheddau'n groesawgar, yn hygyrch ac yn ddi-stigma

• dylai staff anelu at greu awyrgylch gynnes, anfeirniadol a chynhwysol ym mhob lleoliad a grŵp;
• dylai gwybodaeth ysgrifenedig fod yn groesawgar, mewn tôn gyfeillgar, yn weledol yn ddeniadol, yn defnyddio delweddau ac iaith gadarnhaol ac yn hyrwyddo cyffredinolrwydd y rhaglen;
• mae pob plentyn a theulu sy'n defnyddio lleoliadau yn cael eu gwerthfawrogi a'u croesawu;
• dylai pob lleoliad/ysgol hyrwyddo cyfle cyfartal a hyrwyddo agwedd bositif tuag at amrywiaeth.

5. Mae parhad mewn gofal, datblygiad a dysgu plentyn

• mae dilyniant ym maes gofal, datblygiad a dysgu plant e.e. rhoddir ystyriaeth i anghenion cyfannol plentyn ym mhob cyfnod pontio;
• nod y staff yw darparu negeseuon cyson ynghylch pa gefnogaeth sydd ar gael, pryd fydd ar gael a phwy sy'n ei darparu;
• mae parhad pan fo plant a theuluoedd yn symud rhwng yr ystod o wasanaethau a rhaglenni efallai y byddan nhw’n ymgysylltu â nhw.

6. Pwrpas Craidd

Pwrpas craidd rheoli pontio'n effeithiol yw sicrhau y bydd yr holl blant a'u rhieni yn cael cymorth ymarferol ac emosiynol trwy'r holl gyfnodau pontio i:

• hwyluso dilyniant yn eu gofal;
• cefnogi dilyniant yn eu datblygiad a'u dysgu;
• gwella eu lles;
• sicrhau bod ganddyn nhw brofiad cadarnhaol o newid.

Dylai pontio fod yn broses ragweithiol wedi’i chynllunio sy'n ddigon hyblyg i ddiwallu anghenion unigol. Mae trawsnewidiadau effeithiol yn cael eu llywodraethu'n bennaf gan ymrwymiad gan ymarferwyr i ddatblygu cysylltiadau cyfathrebu cadarnhaol ac i rannu gwybodaeth yn sensitif a chyda gofal. Dylai'r rhai sy'n rheoli camau pontio gymryd i ystyriaeth sefyllfa, datblygiad ac anghenion plentyn.

Mae perthnasau ymddiriedol a pharchus gyda rhieni yn rhan annatod o'r broses drosglwyddo ac yn helpu i hwyluso'r broses o drosglwyddo plant yn ddi-dor.