Ym mis Tachwedd 2011, cafodd dau fur yn dangos Rhestr y Gwroniaid eu dadorchuddio gan yr Arglwydd Raglaw ar gyfer Morgannwg Ganol. Maen nhw'n nodi enwau'r milwyr o'r ardal a fu farw yn y Rhyfel Byd Cyntaf a'r Ail Ryfel Byd. Mae'r muriau yma wedi'u lleoli ger y cofebion oedd yn bodoli eisoes, sydd wedi bod yno ers peth amser. Cawson nhw eu dylunio i gyd-fynd â'r cofebion yma.
Gweld Rhestr y Gwroniaid, Pontypridd
Mae Rhestr y Gwroniaid yn cynnwys enwau'r rheiny o hen ardal drefol Pontypridd (a'r rheiny a fyddai wedi bod o fewn ffiniau cyfredol Cyngor y Dref) a fu farw tra roedden nhw'n filwyr yn y Rhyfel Byd Cyntaf, yr Ail Ryfel Byd a'r rhyfeloedd eraill wedi hynny.
Mae'r muriau ym Mharc Coffa Ynysangharad yn rhestru enwau'r rheiny a fu farw. Yn ogystal â hynny, mae modd i chi weld Rhestr y Gwroniaid, Pontypridd, ar y cyd â rhagor o'r manylion sydd ar gael am y milwyr, mewn dau lyfr arbennig yn Llyfrgell Pontypridd ac yng Nghanolfan Hanesyddol Pontypridd.
Doedd dim Rhestr y Gwroniaid ar gael ar gyfer Pontypridd, a nododd y Weinyddiaeth Amddiffyn fod y rhestr ddim ar gael mewn fformat addas. O ganlyniad i hyn, cafodd Rhestr y Gwroniaid ei lunio ar sail cofnodion sy'n bodoli eisoes a gwybodaeth leol, a gyda chymorth y cyhoedd.
Cafodd dau gyfnod ymgynghori cyhoeddus ei gynnal ar gyfer Rhestr y Gwroniaid rhwng mis Mawrth a Gorffennaf 2011, a chafodd pobl eu hannog i ddarparu unrhyw wybodaeth a fyddai, o bosibl, yn galw am ddiwygio'r rhestr.
Cafodd pob ymdrech ei wneud i sicrhau bod y rhestr mor gyflawn a chywir â phosibl. Serch hynny, efallai y bydd hi'n cynnwys rhai camgymeriadau, a bydd rhywfaint o wybodaeth ar goll. Roedd rhaid wynebu'r risg yma er mwyn cyflawni'r prosiect. Rhagor o wybodaeth ynglŷn â'r fethodoleg a'r meini prawf ar gyfer Rhestr y Gwroniaid.
Rydyn ni'n ddiolchgar iawn am y cymorth rydyn ni wedi'i gael gan y cyhoedd hyd yma wrth lunio Rhestr y Gwroniaid.
Rhaid cyfeirio at gymorth arbennig y diweddar Ray Baldwin, cyn-Gynghorydd Tref Pontypridd, a