Monitro Ansawdd Aer

Rheoli Ansawdd Aer Lleol

Mae'r Garfan Rheoli Llygredd ac Iechyd a Diogelwch y Cyhoedd yn monitro ansawdd aer yn ôl yr arfer yn Rhondda Cynon Taf o ran saith o lygryddion sy'n achosi pryder. Mae'r saith o lygryddion wedi'u nodi yn y Strategaeth Genedlaethol ar gyfer Ansawdd Aer. Mae'r saith yma yn bwysig oherwydd y ffaith eu bod nhw'n peri effeithiau niweidiol i iechyd, ac efallai bod gweithredoedd lleol yn effeithio ar eu lefelau.  Oherwydd hynny, mae Amcanion Ansawdd Aer ar gyfer y saith llygrydd yma wedi'u pennu mewn Rheoliadau.  Mae monitro ansawdd aer wedi'i wneud ers y 1990au a bob blwyddyn mae'r Cyngor yn cyhoeddi adroddiad ar ansawdd aer lleol sy'n cael ei adolygu gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru. 

Rheoli Ansawdd Aer Lleol 

Mae'r Garfan Rheoli Llygredd ac Iechyd a Diogelwch y Cyhoedd yn monitro ansawdd aer yn ôl yr arfer yn Rhondda Cynon Taf o ran saith o lygryddion sy'n achosi pryder. Mae'r saith o lygryddion wedi'u nodi yn y Strategaeth Genedlaethol ar gyfer Ansawdd Aer. Mae'r saith llygrydd yma'n bwysig oherwydd eu bod nhw'n peri effeithiau niweidiol i iechyd, ac efallai bod gweithredoedd lleol yn effeithio ar eu lefelau. Mae Amcanion Ansawdd Aer ar gyfer y saith llygrydd yma wedi'u pennu mewn Rheoliadau: - 

• Deunydd gronynnol (PM₁₀)
• Nitrogen Deuocsid (NO₂)
• Sylffwr Deuocsid (SO₂)
• Carbon Monocsid (CO) 
• Plwm (Pb) 
• Bensen (C₆H₆)
• 1,3 Biwtadïen (C₄H₆) 

Mae ansawdd aer wedi cael ei fonitro yn Rhondda Cynon Taf ers y 1990au a bob blwyddyn mae'r Cyngor yn cyhoeddi adroddiad ar ansawdd aer lleol. Mae'r adroddiadau yma'n rhoi gwybodaeth am y broses statudol, data monitro lleol diweddar a dadansoddiad o'r ansawdd aer lleol. Yn fwyaf diweddar, mae'r Cyngor wedi cyhoeddi Adroddiad Cynnydd 2017.  

Adroddiad Cynnydd 2018 

Mae Adroddiad Cynnydd 2018 yn cynnwys asesiad o ddata monitro diweddar ar gyfer Nitrogen Deuocsid a Deunydd Gronynnol Mân, yn ogystal ag adolygiad o ddatblygiadau wedi eu caniatáu yn ddiweddar, mannau o ddiddordeb parhaus a newydd, a pholisïau perthnasol yr Awdurdod Lleol. Mae modd darllen Adroddiad Cynnydd 2018 trwy glicio ar y dolenni ar y dudalen yma. 

Mae gan y rhan fwyaf o sir Rhondda Cynon Taf ansawdd aer da ac mae hynny'n debygol o barhau felly yn y dyfodol, a hyd yn oed wella, o bosibl. Dim ond rhai ardaloedd bach sy'n gysylltiedig â chyffyrdd ffyrdd trefol prysur, y rhwydwaith ffyrdd rhanbarthol neu ffynonellau lleol penodol sy'n debygol o gael ansawdd aer gwael. Mae llawer o'r ardaloedd yma, sy'n gysylltiedig â lefelau uchel o Nitrogen Deuocsid, eisoes wedi'u datgan yn Ardaloedd Rheoli Ansawdd Aer. Mewn cyferbyniad â'r rhan fwyaf o ardaloedd, efallai na fydd ansawdd yr aer o fewn yr Ardaloedd Rheoli Ansawdd Aer yma'n gwella mor gyflym â mewn mannau eraill neu bydd hyd yn oed yn gwaethygu. Ar hyn o bryd mae gan Rondda Cynon Taf 16 Ardal Rheoli Ansawdd Aer yn sgil torri'r Amcanion Ansawdd Aer ar gyfer Nitrogen Deuocsid. 

Ar hyn o bryd, y gred yw fod lefelau Deunydd Gronynnol yng Nglyn-coch yn cydymffurfio â'r Amcanion Ansawdd Aer perthnasol ar gyfer Deunydd Gronynnol. Mae newidiadau naturiol i dywydd lleol, a newidiadau yn Chwarel Craig-yr-hesg yn y dyfodol, yn golygu ei bod hi'n anodd gwybod a fydd cydymffurfiad yn parhau yn y dyfodol. Bydd yr Awdurdod Lleol, felly, yn parhau i fonitro lefelau deunydd gronynnol mân yng Nglyn-coch yn gadarn iawn. 

Ardaloedd Rheoli Ansawdd Aer  

Mae Ardaloedd Rheoli Ansawdd Aer yn cael eu cyhoeddi gan y Cyngor, drwy Orchymyn, dan Adran 83(1) o Ddeddf yr Amgylchedd 1995. Yn sgil torri Amcanion Ansawdd Aer ar gyfer Nitrogen Deuocsid, mae 16 o Ardaloedd Rheoli Ansawdd Aer ar hyn o bryd o fewn ffiniau Rhondda Cynon Taf:-

• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Canol Tref Aberdâr 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Broadway 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Pentre'r Eglwys 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Cilfynydd 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer y Cymer 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Glynrhedynog 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Llanharan 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Llwynypïa 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Canol Tref Aberpennar 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Mwyndy 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Nantgarw 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Llwyn yr Eos 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Canol Tref Pontypridd 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Tonyrefail 
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Trefforest
• Ardal Rheoli Ansawdd Aer Tylorstown  

Mae'n ofynnol i'r Cyngor gyflwyno Cynllun Gweithredu Ansawdd Aer, ar gyfer pob Ardal Rheoli Ansawdd Aer, sy'n nodi camau gweithredu a fydd efallai yn gwella ansawdd yr aer o fewn yr Ardaloedd Rheoli Ansawdd Aer priodol yn ôl yr amcan priodol.  

Bydd yr holl Gynlluniau Gweithredu Ansawdd Aer sydd wedi'u mabwysiadu yn darparu camau a fydd yn galluogi Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf i weithio tuag at gyflawni'r nod o gydymffurfio â'r Amcanion Ansawdd Aer. Wrth roi'r Cynlluniau Gweithredu Ansawdd Aer sydd wedi'u mabwysiadu ar waith, mae'n bosibl hefyd y bydd mwy o fuddion yn cael eu gwireddu. Mae'r camau gweithredu sy'n cael eu nodi'n fanwl yn y Cynlluniau Gweithredu Ansawdd Aer sydd wedi'u mabwysiadu yn cynnwys amrywiaeth eang o ddyheadau a mecanweithiau i effeithio ar ansawdd aer lleol. Mae rhai o'r camau yn benodol ar gyfer Ardal Rheoli Ansawdd Aer benodol, tra bod eraill yn gwella'r Fwrdeistref drwyddi draw. Mae'r camau'n cael eu hamlinellu isod:  

• Ymchwilio i newidiadau lleol posibl wedi'u targedu i reoli lefel bresennol y traffig er mwyn lleihau neu gael gwared ar y tagfeydd traffig mewn mannau risg uchel.
• Archwilio rhagor o gyfyngiadau aros a pharcio wedi'u targedu'n lleol, a'u gorfodi mewn mannau penodol i wella llif y traffig a lleihau tagfeydd.
• Aildrefnu lleol posibl ar gyfer safle bysiau i leihau effaith y bws yn aros ar dagfeydd traffig lleol.
• Cefnogi gostyngiad yn y cyflymder sy'n cael ei ganiatáu ar hyd rhan o'r A470.
• Cefnogi sefydlu Metro De Ddwyrain Cymru yn effeithiol a thrydaneiddio Rheilffordd Ganol Cymoedd De Cymru.
• Annog newid ymddygiad ledled y Fwrdeistref drwy ddefnyddio adnoddau cyfredol a mecanweithiau polisi i annog rhagor o ddefnydd o drafnidiaeth gyhoeddus, rhannu ceir a chynllunio teithiau'n effeithlon.  

Cynllun Gweithredu Ansawdd Aer 

Law yn llaw â'i bartneriaid, mae'r Cyngor wedi defnyddio cyllid gan Lywodraeth Cymru i gyflawni nifer o brosiectau sydd wedi'u nodi yn y Cynlluniau Gweithredu Ansawdd Aer sydd wedi'u mabwysiadu er mwyn gwella ansawdd aer. Mae hyn yn cynnwys:-  

• Gwelliannau i rwydwaith a system rheoli traffig y goleuadau traffig wrth gyffordd Cardiff St a Station St a Cross St yn Aberdâr er mwyn helpu i leihau amseroedd aros diangen ar hyd Cardiff St.
• Gwelliannau i system rheoli traffig y goleuadau traffig wrth gyffordd Oxford St a Commercial St yn Aberpennar er mwyn helpu i leihau amseroedd aros diangen ar hyd Oxford St.
• Gosod a thrwsio goleuadau stryd ar lwybrau ger Ysgol Uwchradd Pontypridd i annog pobl i gerdded a beicio.
• Ymgysylltu ag Ysgol Uwchradd Pontypridd ac Ysgol Uwchradd Glynrhedynog i ystyried prosiectau peilot a fyddai, o bosibl, yn cynyddu teithio llesol.
• Cyhoeddi taflen sy'n cynnwys gwybodaeth am gludiant cyhoeddus a gwybodaeth am deithio llesol ar gyfer Ardal Pontypridd. 

Caiff effeithiau'r prosiectau eu harolygu mewn adroddiadau ansawdd aer yn y dyfodol. Yn ogystal â hyn, bydd y Cyngor yn parhau i weithio gyda'i bartneriaid i ariannu a gweithredu camau eraill sydd wedi'u nodi yn ei Gynlluniau Gweithredu Ansawdd Aer, pan fo'n bosibl.  

Monitro Ansawdd Aer  

Mae'r Cyngor yn cynnal amryw o orsafoedd monitro parhaus er mwyn deall effaith yr allyriadau yn yr ardaloedd sydd fwyaf tebygol o fod yn uwch na'r amcanion ansawdd aer sy'n seiliedig ar iechyd. Mae'r Cyngor hefyd yn cynnal rhwydwaith o diwbiau tryledu goddefol sy'n monitro lefelau Nitrogen Deuocsid ym mhob cwr o Rondda Cynon Taf. Mae'r canlyniadau yma'n cael eu lawrlwytho a'u hychwanegu at y data sy'n cael ei gasglu gan awdurdodau lleol eraill yng Nghymru. Mae modd gweld y data yma, ynghyd â sylwadau ar ansawdd aer cenedlaethol (gan gynnwys y statws llygredd presennol ar draws Cymru), ar wefan Ansawdd Aer Cymru.

Manylion Cyswllt

Rheoli Llygredd – Ffôn: 01443 452001

E-bost: LlygreddyrAmgylchedd@rhondda-cynon-taf.gov.uk