Mae Cyngor Rhondda Cynon Taf wedi sicrhau cyllid gan Lywodraeth Cymru, i ateb y galw cynyddol am randiroedd.
Mae'r pecyn cymorth newydd gan Lywodraeth Cymru wedi'i gynllunio i gynyddu nifer y rhandiroedd mewn ardaloedd yng Nghymru lle mae eu hangen fwyaf.
Mae disgwyl i'r rhaglen adfer gychwyn ym mis Medi 2022 a'r nod yw ei chwblhau erbyn Mawrth 2023 yn barod ar gyfer y tymor tyfu newydd. Byddwn ni'n cael gafael ar ddau safle yn RhCT, un ar Deras Evans yn Nhrealaw, ac un ar Heol y Gwaith Nwy yn Aberaman. Hefyd, bydd darn o dir ar Nant-y-fedw yn Abercynon, sydd wedi tyfu'n wyllt ar hyn o bryd, yn cael ei adfer a'i wneud yn addas i'r diben fel rhandir newydd, yn unol â gweddill safle'r rhandir presennol.
Bydd y cyllid yn cael ei ddefnyddio er mwyn ei gwneud hi'n haws cael lleiniau rhandir o safon dda trwy wneud y canlynol:-
- Defnyddio lleiniau diffaith unwaith eto
- Gwella hygyrchedd
- Gwella diogelwch ar safleoedd
- Gwella'r ffordd mae safleoedd yn cael eu rheoli
- Cynyddu ailgylchu/adnewyddadwyedd
- Cynyddu bioamrywiaeth/peillwyr
Yn rhan o'r broses yma, ystyrion ni werth ecolegol pob safle a chynnal asesiad cyn i unrhyw waith ddechrau. Roedd hyn yn golygu asesu coed, prysgwydd ac ardaloedd glaswelltog. Byddai unrhyw dystiolaeth o bresenoldeb bywyd gwyllt wedi cael ei nodi a byddai camau priodol wedi'u cymryd i sicrhau eu diogelwch a chadwraeth eu cynefinoedd. Wrth ddechrau'r gwaith, byddwn ni'n archwilio'r safleoedd yn rheolaidd er mwyn sicrhau na fydd tarfu ar y bywyd gwyllt yn ystod y broses.
Er bod rhandiroedd yn cael eu defnyddio fel arfer ar gyfer tyfu cnydau, blodau neu fel lle ar gyfer hamdden, gall trin y tir nid yn unig gael effaith gadarnhaol ar iechyd a lles unigolion sy'n byw yn yr ardal ac ateb y galw am ragor o randiroedd; gall hefyd greu lloches i'n bywyd gwyllt trefol trwy ddarparu ffynhonnell fwyd a chynefin nythu a bridio ar gyfer ystod o bryfed peillio, adar, draenogod, mamaliaid bach yn ogystal ag ymlusgiaid ac amffibiaid.
Mae Ffermydd a Gerddi Cymdeithasol wedi cynnal ymchwil hefyd ynglŷn â nifer y bobl ar y rhestrau aros ac am ba hyd maen nhw'n aros. Datgelodd yr ymchwil nifer o safleoedd yng Nghymru lle mae nifer fawr o bobl ar restr ac yn aros am flynyddoedd i gael llain. Nod y cyllid newydd yw targedu'r ardaloedd hynny yn gyntaf.
Dywedodd Gary Mitchell, rheolwr Ffermydd a Gerddi Cymdeithasol yng Nghymru: “Mae rhandiroedd yn rhan o'n treftadaeth. Maen nhw wedi bod yn fodd i bobl ddarparu bwyd a chynhaliaeth ers yr 1800au, ond bellach, efallai yn fwy nag erioed, rydyn ni fel cymdeithas eisiau gwybod o ble mae ein bwyd wedi dod a sut mae wedi cael ei dyfu.
“Mae rhandiroedd yn darparu gofod pwysig inni reoli'r elfennau hynny. Maen nhw'n rhoi hwb i'n hiechyd a'n lles, yn wych ar gyfer ychwanegu bioamrywiaeth i leoliadau trefol ac yn darparu lle ar gyfer rhyngweithio cymdeithasol. Bydd y cyllid, y gefnogaeth a’r weledigaeth yma gan Lywodraeth Cymru wir yn gwneud gwahaniaeth yn yr ardaloedd y mae modd i ni roi cymorth iddyn nhw.”
“Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod pwysigrwydd rhandiroedd, nid yn unig fel modd i gynhyrchu bwyd fforddiadwy, ond ar gyfer y buddion iechyd y maen nhw'n eu cynnig i ddeiliaid plotiau, am y fioamrywiaeth maen nhw'n ei hannog hyd yn oed yn yr ardaloedd mwyaf trefol ac am y rhan bwysig maen nhw'n ei chwarae mewn cydlyniant cymdeithasol,” meddai’r Prif Weinidog Mark Drakeford.
Mae'r cyllid yma, sy'n cefnogi un o flaenoriaethau'r Prif Weinidog i gynyddu darpariaeth rhandiroedd yng Nghymru, yn cael ei ddarparu trwy ddull cydgysylltiedig. Yn seiliedig ar ymchwil diweddar, mae'n cael ei dargedu oherwydd tystiolaeth o angen.
Hoffech chi ofyn cwestiwn am y prosiectau cynlluniedig? Ffoniwch ein carfan Gofal i Gwsmeriaid ar 01443 425 001 neu anfon e-bost i'r cyfeiriad yma: rhandiroedd@rctcbc.gov.uk